به نقل از «جام جم آنلاین»

ادبیات ضدجنگ، نور حق را خاموش می‌کند!

تاریخ انتشار: ۱۲ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۴۳۱۴۰۴

  درباره کتاب کارت‌پستال‌هایی از گور می‌توان به صورت تمثیل وبابیان شواهدونمونه‌ها صحبت کرد. جنگ جزو موقعیت‌هایی است که شاید توجه عمده‌ای را چه در بحث خاطره‌نگاری و چه در بحث ادبیات داستانی در بین نویسندگان به خود معطوف کرده و فارغ از این، جنگ‌ها به نوعی پدیدآورنده جریان‌ها و سبک‌های ادبی بوده‌اند. نویسندگانی از دل جنگ رشد کردند یا سربازان جنگی بودند و بعد به روایت آن پرداخته‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

دفاع‌مقدس ما ظرفیت‌های عظیمی برای روایت داشت. هر کشوری که وارد جنگ می‌شود، این جنگ ذخیره‌ای بالقوه برای حال و آینده در ادبیات ایجاد می‌کند. جنگ فقط در خط مقدم اتفاق نمی‌افتد و جامعه را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. هر جنگی خاستگاه ادبیات است.
   
خاطره با داستان کاملا متمایز نیست
شاکری با تأکید بر خاطره بودن این کتاب، عنوان کرد: این کتاب ترجمه و خاطره است؛ چیزی که باید در این جلسات دنبال آن باشیم به تعبیری فن ماهیگیری است. اگر اختلاف نظری هم داشته‌باشیم، رجوع ما به مبناست که با چه دستگاه و پیش‌فرض‌هایی سراغ این کتاب می‌رویم؟ اولین مبنا این است که آیا خاطره با داستان کاملا متمایز است؟ خیر. این تعریفی که رایج شده و گفته می‌شود داستان لزوما مخیل است درست نیست. خاطره می‌تواند مرز مشترکی با داستان داشته‌باشد. استفاده از تخیل برای داستان یک امکان است و نه الزام؛ داستان وظایف و کارکردهایی دارد و اتفاقات آن گونه که رخ می‌دهند، داستانی نیستند. داستان از تخیل برای جبران آنها در جهت دستیابی به اهداف داستانی استفاده می‌کند؛ بنابراین رخدادی می‌تواند آن گونه رخ دهد و خاطره‌نگار به گونه‌ای آن را چینش کند که تنه به داستان بزند. اگر به این اصل رسیدیم برای حرکت ادبیات معنی‌دار می‌شود. 
   
داستان قابل صدق و کذب نیست
این منتقد با اشاره به تفاوت‌های خاطره و داستان بیان کرد: اگر بپذیریم این کتاب خاطره است، مهم‌ترین نکته این است که چون از ظرفیت‌های فرمی داستان بسیار کم استفاده کرده، برای نقد ما می‌تواند اثبات استناد آن باشد. مهم‌ترین وظیفه خاطره این است که باید مطابق با واقع باشد؛ چون گزاره‌های خاطره قابل صدق و کذب است؛ یعنی شاهد ماجرا خبری از واقع می‌دهد که اگر کذب باشد، کل کتاب از اعتبار می‌افتد. پس داستان قابل صدق و کذب نیست. اگر گزاره‌های خاطره خبر و قابل صدق و کذب باشد، باید ببینیم نویسنده آیا گزاره‌هایی که درباره بوسنی داده صادق است یا خیر و اثبات این موضوع از عهده ما خارج است.
   
عامل موفقیت خاطرات
شاکری ادامه داد: اگر روایت‌ها حکایت از این داشته‌باشد که اتفاقی افتاده اکثر روایت‌ها جای پای محکمی نیست به‌ویژه در جایی که خاطرات به سمت شخصی شدن تمایل می‌کند؛ چون خاطره توصیف کلی از جنگ را نمی‌دهد. خاطره روایتی از خود شخصیت توسط خودش و برای بقای خود راوی است؛ چرا که راوی شاهد هم بوده‌است. خاطره به امر جزئی می‌پردازد، به همین دلیل به داستان نزدیک می‌شود. خاطرات به هر میزانی که برای بقا به سمت مخاطب عام برود، می‌تواند موفق‌تر شود. وقتی یک خاطره خواندنی است برای چه کسی خواندنی است؟ چه کسی می‌تواند این خاطره را رد یا تأیید کند؟ 
   
بهای جهانی‌شدن چیست؟
این نویسنده و منتقد تأکید کرد: هر قدر از بستر زمانی، جغرافیایی، فرهنگی، دینی و اعتقادی جداتر شویم، زحمت خاطره‌نویس برای همراه کردن مخاطب بیشتر می‌شود. برای کسی که در بوسنی بوده، این خاطره کاملا معنی‌دار است اما در ترجمه از همه بسترهای تاریخی فرهنگی جغرافیایی جدا می‌شود. در واقع موضعی که ما در برابر این اثر داریم، احتمالا موضع مخاطبان خاطرات دفاع‌مقدس ماست، زمانی که کتاب‌ها ترجمه می‌شود. باید دید چقدر نویسنده برای ترجمه روایت کرده‌است؟ کتاب خلأهایی دارد از جمله این‌که در چه نوع منطقه‌ای اتفاق افتاده، شرایط چگونه بوده، سابقه تاریخی صرب‌ها با بوسنی چیست و فرهنگ و آداب چه بوده‌است؟ کار دشوار دیگر این که وقتی چنین کتابی چاپ می‌شود، موضوعی در ادبیات ما ایجاد می‌کند. بنابراین نسبتی با ادبیات ما برقرار می‌کند و برعکس؛ این‌که مترجم بخواهد ادبیات جهانی داشته‌باشد، کار درستی نیست. تا خاطره‌گوی‌های ما ندانند جهان چگونه خاطره‌های خود را ارائه می‌کند، نمی‌توانند خودشان را تنظیم کنند. در ترجمه چنین کتابی چقدر از ابزارهای تأثیرگذاری بر مخاطبان جهانی استفاده شده‌است؟ ادبیات دفاع‌مقدس ما از دیرباز سودای جهانی شدن داشته اما بهای جهانی‌شدن چیست؟ آیا ما همان طور که هستیم، جهانی می‌شویم یا ابتدا باید جهانی شویم تا جهان زبان ادبیات ما را بفهمد.
   
تیر خلاص به فرهنگ دفاع مقدس
شاکری با بیان این‌که دفاع‌مقدس ما به دلیل ویژگی‌های خاص خود مقدس شد، عنوان کرد: این کتاب ادبیات پایداری نیست. عنوان ادبیات پایداری، تیر خلاص به فرهنگ دفاع‌مقدس است. وقتی یک مفهومی را تعریف به عام می‌کنید اختصاصاتش از بین می‌رود. در این بیان از ادبیات پایداری که جنگی رخ داد و عده‌ای مقاومت کردند، بله این کتاب ادبیات پایداری و ادبیات ضد جنگ است. فراموش نکنیم وقتی می‌گوییم ادبیات ضد جنگ، این شبهه ایجاد نشود که مگر اسلام طرفدار جنگ است؟ اسلام هم مخالف جنگ است. وقتی در جنگ بین حق و باطل طرفدار ادبیات ضد جنگ شویم، نور حق را خاموش کرده‌ایم و این کتاب با این سیر پیش رفته‌است. شما این نوع پایداری را که سراسر تیرگی و بدبختی است، با مقاومت مردم غزه مقایسه کنید. در این کتاب ما مرگ، ویرانی، تردید، تسلیم، شکست، بی‌ارزشی، بی‌رحمی، ناامیدی، آوارگی، اسارت و تباهی می‌بینیم که از نظر نویسنده هیچ افتخاری نداشته و این ادبیات ضد جنگ است.

از منظر مترجم و منتقد

​​​​​​​میثم میرهادی، مترجم کتاب در توضیح اولیه‌ای درباره کتاب کارت‌پستال‌هایی از گور گفت: اگر بخواهیم کتاب‌هایی را مرور کنیم که به جنگ بوسنی پرداخته‌است، باید به سفرهای مارش‌میرا بپردازیم.

با راه افتادن سفرهایی که به مارش‌میرا معروف است، به نوعی بحث‌های مربوط به بوسنی در کشور ما احیا شد. تولد این کتاب، ماه عسل مراوده ایران با بوسنی است. یکی از دردناک‌ترین اتفاقات مربوط به جنگ بوسنی، روزهای آخر جنگ است؛ تابستان ۱۹۹۵ میلادی وقتی که شهر سربرنیتسا که منطقه امن اعلام شده‌بود، سقوط می‌کند و به دست صرب‌ها می‌افتد. دو سه روز بعد از سقوط شهر، هیچ خبری به بیرون مخابره نشد. بعدها مشخص شد بر اساس آمار رسمی تا ۸۰۰۰ نفر توسط نیروهای صرب قتل عام شدند. در جریان این نسل‌کشی، افرادی هم موفق به فرار شدند. از سال ۲۰۰۵ به بعد این راه فرار، مسیری شد که همه ساله عده‌ای برای یادبود کشته‌شدگان آن را طی می‌کردند. این رویداد به سفرهای مارشمیرا معروف و باعث شد فعالان حوزه نشر و رسانه هم دست به کار شوند و در ایران هم سه کتاب توسط انتشارات کتابستان ترجمه شده‌است. نویسنده کتاب، مترجم نیروهای سازمان ملل بوده در شهر سربرنیتسا حضور داشته و چون زبان انگلیسی می‌دانسته و استخدام سازمان ملل بوده، زنده مانده‌است. کتاب «لبخند من انتقام من است» هم این موضوع را روایت می‌کند و داستان دختری است که در محاصره بوده و موفق به فرار شده‌است.
   
نگاه این کتاب، ضد جنگ است
الهه آخرتی، منتقد و نویسنده نیز با اشاره به تأثیرگذاری این کتاب گفت: کارت‌پستال‌هایی از گور، نوشته امیر سولیاگیچ با کتاب «لبخند من انتقام من است» اثر جوا آودیچ نقاط مشترکی دارد. تفاوت کتاب امیر سولیاگیچ با جوا آودیچ در دو نکته است؛ یکی این‌که خاطرات امیر سولیاگیچ غنای بیشتری دارد یکی هم از منظر نویسندگی است که قوام قلم و شیوه‌هایی که برای بیان خاطره استفاده کردند، هنرمندانه‌تر بوده‌است. کتاب کارت‌پستال‌هایی از گور، ارزشمند است و حرفی برای گفتن دارد. هدف اصلی راوی موضوع جنگ و نسل‌کشی در سربنیتساست. اثر، نگاه ضد جنگ دارد اما این نگاه هدفش را منتقل کرده‌است. مخاطب شرایط را درک می‌کند و تصویرسازی خوبی در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند. ما حتی خرده‌فرهنگ‌ها را در کتاب و جنگ بوسنی می‌بینیم. در اتفاق سربنیتسا نقش سازمان ملل دلسوزانه نیست و به جای امنیت منطقه به دنبال منفعت خود بودند. این موارد نکات مثبت کتاب بوده که به خوبی شرایط را منتقل کرده‌است.
این منتقد افزود: جای خالی عکس در کتاب دیده می‌شود چون بوسنی جنگ خود ما یا حتی نزدیک ما نیست و بهتر بود نقشه یا عکس‌هایی باشد که منطقه را به مخاطب بشناساند. به هر حال مترجم به زبان بوسنیایی به خوبی مسلط بوده و ترجمه درستی انجام شده‌است.

منبع: جام جم آنلاین

کلیدواژه: احمد شاکری نویسنده کتابخوانی ادبیات

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۴۳۱۴۰۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رئیسی: خیزش دانشجویان غربی حامی مظلومین غزه خاموش نخواهد شد

به گزارش گروه سیاست خبرگزاری علم و فناوری آنا، حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور در جلسه عصر امروز یکشنبه هیئت دولت، سرکوب شدید اعتراضات دانشجویی ضد صهیونیستی و ضرب و شتم و بازداشت اساتید و دانشجویان در دانشگاه‌های غربی به‌ویژه در آمریکا را برگ دیگری از رسوایی مدعیان آزادی بیان عنوان و تصریح کرد: امروز به برکت خون مطهر شهدای مظلوم غزه چهره واقعی تمدن غربی بیش از پیش برای مردم جهان آشکار و مشخص شده است که مدعیان آزادی بیان، به چیزی غیر از حفظ سلطه‌گری خود پایبند نیستند.

وی در ادامه، خیزش دانشجویان، اساتید و نخبگان غربی در حمایت از مردم مظلوم غزه را رویدادی بزرگ و دارای ابعادی گسترده توصیف کرد و ضمن تقدیر از نقش‌آفرینی رسانه‌ها به‌ویژه رسانه ملی در آشکار کردن و به تصویر کشیدن ماهیت بدون روتوش غربِ مدعی افزود: بدون تردید این خیزش و بیداری در مقابل ظلم و جنایت و سلطه‌گری با اعمال خشونت، ضرب و شتم و بازداشت اساتید و دانشجویان حامی مظلومین غزه خاموش نخواهد شد.

رئیس‌جمهور در بخش دیگری از سخنان خود در جلسه امروز هیئت دولت با تأکید بر اهمیت موضوع کنترل و نظارت مدیران بر عملکرد زیرمجموعه خود،‌ تصریح کرد‌:‌ آنچه از ابتدای دولت نیز تحت عنوان گشت ارشاد مدیران مطرح شد تأکیدی بر اهمیت موضوع نظارت درون‌سازمانی بر عملکردها، پیش از نظارت و بازرسی از سوی دیگر نهادها بود که باید به‌صورت ویژه در دستور کار وزرا و مدیران دستگاه‌های اجرایی باشد.

رئیس‌جمهور در ادامه ضمن ابراز رضایت از گزارشات مسئولان اقتصادی دولت درباره کاهش تورم، کنترل و کاهش رشد نقدینگی و کاهش قیمت ارز، استمرار این روند را نیازمند کنترل و مراقبت ویژه دستگاه‌های مربوط دانست و در این راستا تشکیل منظم شورای اقتصاد و ستاد تنظیم بازار را ضروری دانست.

رئیسی همچنین برنامه بازدید خود از مناطق 17 و 18 شهر تهران را اقدامی در راستای سفرهای استانی و ارتباط نزدیک با مردم این مناطق به‌منظور پیگیری و رفع مشکلاتشان دانست و با بیان اینکه حضور مسئولان در میان مردم و ارتباط نزدیک با آنها از نظر اثرگذاری هیچ جایگزینی ندارد،‌ از همه وزرا خواست ضمن توجه ویژه به ارتباط‌گیری با مردم و شنیدن مشکلات و مطالبات آنها برای آن بخش از مردم جامعه که امکان ارتباط مستقیم با دولتمردان ندارند نیز برنامه‌ریزی کنند.

وی ناظر به گزارش وزیر راه شهرسازی درباره ضرورت اصلاح نقاط حادثه‌خیز در جاده‌های کشور، تصریح کرد‌: اقتضای قانون و تدبیر نیز آن است که ما با پیشگیری قبل از وقوع حادثه نسبت به رفع زمینه‌های آن اقدام و تا جایی که امکان دارد از وقوع خسارات و حوادث جلوگیری کنیم.    

در ابتدای این جلسه معاون اجرایی رئیس‌جمهور با اشاره به حضور و بازدید رئیس‌جمهور و تعدادی از وزرا در مناطق 17 و 18 تهران، این اقدام را اولین برنامه از سلسله برنامه‌های بازدید از مناطق مختلف پایتخت به‌منظور پیگیری و رفع مشکلات مردم تهران هم راستا با برنامه سفرهای استانی دانست و از تداوم آن در دیگر مناطق تهران با توجه به تراکم جمعیتی موجود در پایتخت خبر داد.

معاون اجرایی رئیس‌جمهور همچنین با اشاره به ورود دولت به موضوع کالاهای رسوبی در بنادر و گمرکات با دستور رئیس‌جمهور گفت‌: با اقدامات صورت گرفته میزان رسوب کالا در بنادر و گمرکات  به حداقل ممکن رسیده و از میزان متوسط دنیا هم پایین‌تر است که این از دستاورد مهم دولت در  دو سال و نیم گذشته  است.

وی در ادامه تصریح کرد‌: مشکل معدود کالاهایی که از این فرایند باقی‌مانده بود نیز  با پیگیری جدی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزیر جهاد کشاورزی در چند روز اخیر حل‌وفصل و مقرر شد این کالاها یا مرجوع شده یا برای مصرف دامی به کشور وارد شود.

وزیر جهاد کشاورزی نیز در گزارشی از اقدامات صورت گرفته برای حل‌وفصل محموله حاوی روغن در بندرعباس که مورد تأکید جدی رئیس‌جمهور بود گفت: از سه کشتی حامل روغن که از سال 99 وارد بندرعباس شده بودند، محموله دو کشتی از سازمان غذا و دارو مجوز گرفته و ترخیص شده‌اند و محموله سوم که مورد تائید مراجع ذی‌صلاح قرار نگرفت، نیز با پیگیری‌ها صورت گرفته از سوی معاون اول رئیس‌جمهور،‌ مالک محموله پذیرفت با پرداخت هزینه بارگیری و حل و نقل، محموله سوم را مرجوع کند.

وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در جلسه امروز به تقدیر رهبری معظم انقلاب از نظام سلامت کشور به‌عنوان یکی از قوی‌ترین و بی‌نظیرترین نظامات سلامت در منطقه و همچنین خدمات وسیع درمانی و پزشکی به مناطق محروم که در تاریخ جمهوری اسلامی ایران بی‌نظیر است اشاره کرد و گفت‌: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با تلاش مضاعف این روند را ادامه خواهد داد و با بهره‌گیری از ظرفیت سازمان‌های نظارت بر سلامت و درمان به صورت مستمر سلامت مردم را پایش و کنترل می‌کند.

وزیر راه و شهرسازی نیز گزارشی از بهره‌برداری از 8 هزار 400 واحد مسکونی در قالب نهضت ملی مسکن در استان آذربایجان شرقی ارائه کرد و گفت: خوشبختانه تا امروز عملیات اجرایی  2 میلیون و 540 هزار واحد مسکونی در بخش‌های مختلف از جمله 264 هزار واحد در بافت فرسوده و 500 هزار واحد روستایی آغاز شده و در فرایند ساخت قرار دارند و  همچنین 128 هزار و 500 مسکن مهر نیز تحویل شده است.

وزیر راه و شهرسازی همچنین به اقدامات صورت گرفته در اصلاح و رفع نقاط حادثه‌خیز جاده‌ای در دولت مردمی اشاره کرد و گفت: در سال گذشته 725 نقطه حادثه‌خیز جاده‌ای اصلاح و رفع شده و  امسال با هدف‌گذاری صورت گرفته بنا داریم مشکل نقاط حادثه‌خیز جاده‌ای را تا حد زیادی حل کنیم که البته این مهم  به 20 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.

وزیر دادگستری نیز در این جلسه از به صفر رسیدن پرونده پرداخت دیه از بیت‌المال خبر داد و افزود:‌ در سال گذشته برای اولین بار در این دولت توانسته‌ایم پرونده‌ پرداخت دیه‌هایی که به عهده دولت بوده با کمک سازمان برنامه‌وبودجه به صفر برسانیم و درصدد هستیم مشکل تعداد اندکی از پرونده‌های باقی‌مانده که دارای اشکال و ایراد بوده نیز رفع کنیم.

انتهای پیام/